Zabrali nam Rosje...

Powiesc-idylla, nagrodzona Rosyjskim Bookerem Dziesieciolecia, jest nostalgicznym wspomnieniem prawdziwej Rosji sprzed rewolucji bolszewickiej, ktora zniszczyla kraj wraz z jego dorobkiem kulturalnym, naukowym i duchowym. Autor, za posrednictwem narratora w trzeciej osobie, ktory czasami plynnie przechodzi w narracje w pierwszej osobie, przywoluje zycie rosyjskiej inteligencji i arystokracji, nazywanej w ksiazce "biala koscia". Rodzina Czudakowow (w ksiazce Sawwinow-Strieomouchowow) nalezala do tzw. spec przesiedlencow z polowy XX wieku, mieszkajacych w malym miasteczku w Kazachstanie - Czebaczynsku (dzisiejszy Szczczuczynsk). Ksiazka jest opowiescia o pieknie zycia z zgodzie z natura, o radzeniu sobie w ekstremalnych warunkach zeslania, a jednoczesnie o sile ludzkiego ducha i serca. Jak pisal autor: "Byly to czasy, kiedy wczesniej czy pozniej kazdy mogl trafic do lagru lub na zeslanie. Toczyly sie wiec ozywione dyskusje, kto najlepiej znosi taka poniewierke. Bratanek hrabiego Stenboka-Fermora, majacy za soba dziesiec lat lagru o zaostrzonym rygorze nad Balchaszem, uwazal, ze jedynie »biala kosc«. Wydawac by sie moglo, ze pospolstwo (byl drugim czlowiekiem, uzywajacym tego terminu) nawyklo do ciezkiej pracy - a jednak nie. Miesiac, dwa w lagrze - i juz z takiego nieszczesnika robi sie dochodiaga ! A nasz brat - mowil - jakos tam wytrzymuje. Od razu mozna tez rozpoznac: kto z kadetow, kto z floty czy nawet sposrod prawnikow. Widac to, wedlug Stenboka, po zachowaniu. Zgodnie z jego teoria wychodzilo jeszcze na to, ze ci szlachetnie urodzeni nawet mniej cierpieli: bogate zycie wewnetrzne sklanialo ich do rozmyslan, mieli tez co powspominac. A biedny chlop czy robotnik, no coz? Oprocz swej wioski lub warsztatu nigdy niczego nie widzial. To samo partyjniak, chocby i wysoko postawiony, zaledwie lyknal troche lepszego zycia, a juz dostal sie za kraty...".