Teatr w krainie utopii

W odniesieniu do prezentowanych w niniejszej ksiazce kolonii i osrodkow artystycznych - Monte Verita, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus - zarowno w szerszym kontekscie kulturowym, jak i tylko w zakresie sztuki scenicznej, interesujacy wydaje sie aspekt stosunku dzialan ich tworcow do tradycji. Ernst Bloch laczy pojecie tradycji z pojeciem utopii, ustanawiajac je na biegunach przeszlosc-przyszlosc: "Ten strumien z przeszlosci [...] przeplywa przez «teraz» i terazniejszosc, [...] plynie w przyszlosc, tym samym gwarantujac, ze utopia nie pozostaje ani nie staje sie utopijna, a realizacja utopii, utopijnego zamierzenia czy planu, nie ma charakteru wywrotowego. Utopia jest drogowskazem jasnej tradycji". Kwestie utopii jako "drogowskazu jasnej tradycji" ujac mozna takze w sposob zaproponowany przez Erica Hobsbawma i Terence'a Rangera jako "tradycje wynaleziona". O ile ta "wynaleziona tradycja" generowana byla przez sfere wladzy, o tyle ruch "reformy zycia" (Lebensreform), dzialajac w opozycji do niej i reprezentowanej przez nia "wymyslonej tradycji", stwarzal dla siebie wlasna tradycje, zakorzeniona w innych przeslankach tozsamosciowych i innych wartosciach. Najbardziej bezposrednim medium dla tej wlasnej "wynalezionej tradycji" stawaly sie w koloniach artystycznych rozne formy dzialalnosci teatralnej. I jesli przyjac, ze utopie nie sa zabawami bez konsekwencji, lecz kazda utopia - zwlaszcza heroiczna - w jakis sposob zmienia rzeczywistosc (chocby przez ukazanie zagrozenia dla ludzkosci ze strony pewnych rozwiazan systemowych), to prawidlowosc ta objawia sie takze w eksperymentach teatralnych prowadzonych w koloniach artystycznych: podejmowane w krainie utopii - realnie zmienialy teatr.