Filozofia wspolnego czynu

Rok 1851 byl rokiem przelomowym w zyciu Fiodorowa. Smierc ukochanego wuja wywolala wewnetrzny wstrzas w jego duszy, ktory jesienia tego roku zaowocowal objawieniem sie zasadniczej idei: smierc jest najwiekszym i jedynym zlem oraz zrodlem wszelkiego zla w swiecie, a zatem powinna zostac wykorzeniona z bytu, a wszystkie jej ofiary winny zostac wskrzeszone do zycia. Fiodorow wszczyna bunt, o jakim swiat nie slyszal, bunt wobec najwiekszego i jedynego wroga czlowieka - smierci. Objawienie sie idei prowadzi do gruntownego przewartosciowania jego zycia. Odtad wszystkie swoje mysli, wszystkie sily, calego siebie oddaje swej idei. I pozostanie jej bezprzykladnie wierny do ostatnich chwil swego zycia. (...) Wskrzeszenie zmarlych przodkow jest dla Fiodorowa przede wszystkim imperatywem moralnym, idea domagajaca sie od nas realizacji, naszym podstawowym i jedynym obowiazkiem. Wszak to naszym przodkom zawdzieczamy nasze zycie, a zarazem zyjemy za cene ich smierci. Jestesmy zobowiazani wyplatac sie z kolowrotu narodzin i smierci - to zas oznacza wskrzeszenie wszystkich zmarlych az po prarodzicow rodzaju ludzkiego oraz proporcjonalne do tego procesu wstrzymanie zwierzecej z natury prokreacji. Nasza zrodlowa odpowiedzialnosc za blizniego znajduje swoj najwlasciwszy wyraz w pragnieniu wskrzeszenia go do zycia. Prawdziwym imieniem czlowieka jest zatem miano syn czlowieczy - potomek zmarlych ojcow i wskrzesiciel. Jak mowi Fiodorow: "Moralna antynomia «zyjacych synow» i «zmarlych ojcow» moze znalezc rozwiazanie jedynie w obowiazku powszechnego wskrzeszenia". (fragment Wstepu Michala Milczarka)